Al eerder heb ik bij diverse gelegenheden geschreven dat vertrouwen voor mij de basis is voor succesvol leiderschap. In eerdere blogs die je ook op mijn website kunt vinden heb ik diverse theoretische bespiegelingen gehouden over wat vertrouwen is, uit welke vier elementen vertrouwen is opgebouwd en wat vertrouwen kan betekenen voor jouw leiderschap.
In dit blog ga ik dieper in op het waarom ik vind dat alles begint bij vertrouwen. Als er in een team sprake is van een sfeer van vertrouwen dan worden doelstellingen makkelijker behaald, dan slagen de voor het onderwijs zo belangrijke innovaties beter en zie ik de samenwerking in een team groeien.

Uit onderzoek blijkt dat de schoolleider invloed heeft op het leervermogen en de veranderbereidheid van leraren. Schoolleiders erkennen dat ze die rol te weinig pakken. Het vraagt immers een investering in aandacht en tijd. En het vraagt vooral volharding en zelfreflectie want de weg naar succes is hobbelig. Het is verleidelijk om de conclusie te trekken dat een collega niet meer leerbaar is omdat die conclusie je lijkt te ontslaan van verdere inspanning. Schoolleiders die hun groene vingers willen ontwikkelen hebben een bijna oneindige keuze uit modellen, empowerment- en coachingstechnieken. Het begint echter altijd met de overtuiging dat het iets kan worden. 

Je ziet en hoort als schoolleider een hoop cynisme, je leraren klagen voortdurend over bijvoorbeeld de werkdruk. Elke verantwoordelijkheid voor wat dan ook wordt afgewezen.  Wat kan je als leidinggevende nog met zo’n team? En wat blijkt dan de grootste valkuil?
Een team waar de leraren daadkracht tonen en een pro-actieve houding hebben en waarin plek is voor open en eerlijke feedback over elkaars professionele gedrag. Wie zou dat niet willen? In de huidige situatie in het onderwijs zijn deze teamcompetenties extra hard nodig, omdat ze organisaties helpen efficiënter te werken en de leerlingen beter te  laten leren. Je zou denken dat teams juist nu gemotiveerd zijn om aan deze competenties te werken.

Teams waarin teamleden hun duistere schaduwkanten ‘mogen en durven laten zien’ presteren beter. Het heeft alles te maken met de mate waarin vertrouwen danwel wantrouwen de boventoon voert. Gebrek aan vertrouwen heeft heel gauw tot gevolg dat teamleden zich niet of onvoldoende overgeven aan een verhitte discussie of een meningsverschil in een teamoverleg. Er lijkt dan weinig ruimte te zijn voor constructief en gezond conflict op de werkvloer. Maar misschien moet je die ruimte gewoon eens ‘pakken’.

Voor de meesten van ons is de vraag: hoe krijg je een goed functionerend team? En als je er een hebt: Hoe hou je zo? Want een goed functionerend team heeft onderhoud nodig. Net als een goeie relatie.
De basis onder een goed functionerend team is vertrouwen. Wat kun jij als schoolleider doen om te werken aan dat vertrouwen binnen je team?

Woensdag 10 april 2019 zat ik in mijn auto en was onderweg naar huis vanuit de school waar ik op dit moment een interim-opdracht heb. Op de radio hoorde ik over het verschijnen van het rapport “De staat van het Onderwijs”. In dit rapport doet de Onderwijsinspectie jaarlijks verslag van haar bevindingen in het Nederlandse onderwijs. Ik hoorde nog net de conclusie en die was niet mis te verstaan. Voor het zoveelste jaar op rij was de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs gedaald. Weliswaar niet in zo’n rap tempo als in eerdere jaren maar toch. Weer is de kwaliteit (of zijn het de opbrengsten?) gedaald. Dat zette me onmiddellijk aan het denken. Hoe kan het toch dat dit weer een van de conclusies is? Al die leraren en schoolleiders die dag in dag uit hard werken om de aan hun zorg toevertrouwde kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling. En ondanks al die goedbedoelde inspanningen is het resultaat voor het zoveelste jaar op rij dat de kwaliteit weer achteruit is gegaan.

Een vitale, gedeelde visie kan echt het verschil maken in een school. Maar een visie die in school uiteindelijk niet tot gedrag gericht op het realiseren ervan leidt is een dode letter, mist het vitale element. Mandela zei daar eens over: actie zonder visie is slechts tijdverspilling, visie zonder actie is vooral dagdromen, visie met actie verandert de wereld. Het gaat er om dat de mensen het handelen op de visie gaan richten, zo de visie leven inblazen, tot vitale visie maken.

In veel managementboeken is de term “collectieve ambitie” terug te vinden. Toch is het nog niet zo gemakkelijk om een eenduidige definitie te geven van dit begrip. Daarnaast zijn er verschillende begrippen die vaak in één adem genoemd worden en ongeveer hetzelfde betekenen. Zoals bijvoorbeeld een gemeenschappelijke visie, gedeelde waarden, leidende gedachten of shared values.

Leraren hebben behoefte aan een schoolleider met coachende capaciteiten. Door zijn leraren op een goede manier te coachen kan een schoolleider veel makkelijker de doelen in het kader van persoonlijke ontwikkeling in relatie tot schoolontwikkeling realiseren.