Mijn blogs over Teamontwikkeling

Als leidinggevende maak jij vast graag optimaal gebruik van de uren in jouw dag. Veel te vaak trek je de conclusie dat er best wel weinig uren in een dag zitten. Om dat beter te doen heb je best een aantal mogelijkheden. Een ervan is dat jij jezelf trakteert op dagen waarin je maar met 1 ding bezig bent. Eigenlijk een soort focusdag. Tijdens zo´n dag staat steeds maar 1 ding centraal. Als leidinggevende is het altijd weer een uitdaging om je niet te laten leiden door de Waan van de Dag, door je agenda en omgeving, maar focus te houden en de dingen te doen die wat jou betreft het belangrijkste zijn. 

Een teamvergadering, het lijkt zo eenvoudig en we doen het zo vaak. Toch zijn ze vaak totaal niet effectief of zelfs erg frustrerend, zowel voor jou als schoolleider als voor je team. Meestal heeft dit te maken met een van de volgende vijf fouten. Fouten die je liever niet maakt, omdat het je team en het moreel allesbehalve goed doet. Over welke fouten ik het heb, lees je in dit blog.

Hoe weet je nou wanneer je wat aan je leiderschap moet doen? Wat zijn signalen? Waar herken je aan dat je juist op dit vlak wat moet doen? Wanneer weet je dat er ander leiderschap wordt gevraagd van je? In dit blog laat ik je zien aan welke tekenen je herkent dat het tijd is om het anders aan te pakken in je schoolleiders rol en waar en hoe je dan het beste kan beginnen. Ik zeg het maar meteen en duidelijk: het vraagt vooral reflectief vermogen van jou als schoolleider om hiermee aan de slag te gaan.

Je ziet en hoort als schoolleider een hoop cynisme, je leraren klagen voortdurend over bijvoorbeeld de werkdruk. Elke verantwoordelijkheid voor wat dan ook wordt afgewezen.  Wat kan je als leidinggevende nog met zo’n team? En wat blijkt dan de grootste valkuil?
Een team waar de leraren daadkracht tonen en een pro-actieve houding hebben en waarin plek is voor open en eerlijke feedback over elkaars professionele gedrag. Wie zou dat niet willen? In de huidige situatie in het onderwijs zijn deze teamcompetenties extra hard nodig, omdat ze organisaties helpen efficiënter te werken en de leerlingen beter te  laten leren. Je zou denken dat teams juist nu gemotiveerd zijn om aan deze competenties te werken.

Wat ik me vaak afvraag is waarom de kernwaarde “mentale gezondheid voor alle medewerkers” niet of nauwelijks benoemd wordt in onderwijsland, terwijl er juist zo’n groot probleem bestaat. Want als het gaat om werkdruk, stress en burn-out staat het onderwijs al jarenlang in de Top 5 van branches met een hoge werkdruk. Dat geldt voor schoolleiders maar ook voor leraren.  Als “mentale gezondheid” een kernwaarde is, die uitgedragen wordt door alle betrokkenen en zichtbaar is voor iedereen, dan gaat deze kernwaarde betekenis krijgen. De schoolleider, de leraren zelf en de bestuurder hebben een grote verantwoordelijkheid als het gaat om het uitbannen van werkdruk, stress en burn-out in het onderwijs. Zij moeten zonder aarzelen het voortouw nemen om een immens probleem aan te pakken. Een probleem dat jaarlijks duizenden leraren en schoolleiders in grote problemen brengt.

Je bent basisschooldirecteur en een van de dingen die je ziet en hoort bij je team is een hoop cynisme. Je leraren klagen voortdurend over bijvoorbeeld de werkdruk. Elke verantwoordelijkheid voor wat dan ook wordt afgewezen.  Wat kan je als schoolleider nog met zo’n team? En wat blijkt dan de grootste valkuil? 
Aan de andere kant wil jij als directeur graag een team waar de leraren daadkracht tonen en een pro-actieve houding hebben. Waarin plek is voor open en eerlijke feedback over elkaars professionele gedrag.

Al eerder schreef ik dat vertrouwen een belangrijke voorwaarde is om op school een professionele cultuur te creëren. Als er geen vertrouwen is tussen de leraren onderling of in jou als schoolleider of als omgekeerd jij als schoolleider geen vertrouwen hebt in je team van leraren dan is het werken aan een professionele cultuur net zoiets als trekken aan een dood paard. Dat gaat niet lukken. In mijn eerder verschenen blog “werken aan vertrouwen” heb ik je al enkele handvatten aangereikt hoe jij kunt werken aan het vertrouwen in jouw school. Ook Hans Galenkamp schrijft in zijn artikel “Zo kom je tot een professionele cultuur” over de zijns inziens belangrijke voorwaarden om te werken aan een professionele cultuur op school. In mijn blog ga ik dieper in op andere voorwaarden die ik van belang vind en die vooral de nadruk leggen op jouw rol als schoolleider in dit proces.
Want als het gaat om het creëren van voorwaarden om het werken in een professionele cultuur mogelijk te maken kun jij als schoolleider eenvoudig jouw rol en verantwoordelijkheid pakken.

In dit blog ´Verbinding maken met je team´ laat ik je een aantal eenvoudig toepasbare tips zien om meer en beter de verbinding aan te gaan met je team als basisschooldirecteur.
Vooral tijdens de eerste Coronagolf begin dit jaar kreeg ik vragen over hoe je als basisschooldirecteur de verbinding houdt met je team als al je leraren thuis aan het werk zijn. Daar heb ik heel wat telefoontjes over gepleegd.
Nu in ieder geval de scholen weer volop in bedrijf zijn merk ik dat veel schoolleiders nog met deze vraag rondlopen en er eigenlijk ook geen afdoende antwoord op weten. Vandaar dit blog waarvan ik hoop dat het jou als basisschooldirecteur kan helpen.

Ook jij hebt ze vast wel in je team. Die medewerkers die bij alles wat je voorstelt een ‘ja, maar’ weten te bedenken of wat nog erger is: alles negatief benaderen. Je kijkt dan als leidinggevende eens rond in je team en je ziet het. De energie is direct weg. Kom je dan als leider niet meteen in actie dan kan dat grote gevolgen hebben. Waarom je negativiteit in je team direct aan moet pakken lees je in dit blog.

Is het voor jou als leidinggevende ook een wens dat je medewerkers als team beter samenwerken en meer succes boeken?  Zorg er dan voor dat jij en je team zoveel als mogelijk volgens de onderstaande richtlijnen werken. Iedereen is het ermee eens dat het teamwork voor het succes van een organisatie van enorm belang is. Toch zijn er niet zoveel mensen die duidelijk maken en formuleren wat teamwork nou daadwerkelijk inhoudt en wat er nodig is om van teams succesvolle teams te maken. Hieronder vindt u een aantal kenmerken die kunnen bijdragen aan het met meer succes werken van teams. En dan maakt het niet uit of dat in de zorg of  het onderwijs is of in het reguliere bedrijfsleven. Onderstaande kenmerken zijn wat dat aangaat universeel. En dus ook prima te gebruiken door jou als leidinggevende

Al sinds jaren staan burn out en overspannenheid bij onderwijsgevenden in de top 10 van psychische beroepsziekten. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt zelfs dat de onderwijssector het hoogste percentage medewerkers heeft met burn-outklachten.
Ik kom op veel scholen. Zowel basisscholen als scholen voor Voortgezet Onderwijs. Daarbij praat ik met veel leidinggevenden en leraren/docenten. Wat mij daarbij opvalt is dat de leidinggevenden aangeven dat innovaties niet van de grond komen en dat leraren en docenten aangeven last te hebben van werkdruk en het gevoel dat “er niets meer bij kan”. Daar ontstaat dan een spanningsveld. Een spanningsveld tussen wat leidinggevenden willen en wat leraren aankunnen.

Ik ben er van overtuigd dat nog veel Nederlandse scholen stappen kunnen zetten als het gaat om het creëren van een professionele cultuur. Dat is ook niet zo eenvoudig want er is nogal wat nodig om zo’n cultuur te maken: alle leraren moeten er van overtuigd zijn dat ze in zo’n cultuur willen werken.
De schoolleiding moet iedere dag het goede voorbeeld geven en er moet sprake zijn van een zodanige organisatie van de school dat verbeteren mogelijk is. Ook moeten alle medewerkers beschikken over de vaardigheden om samen te verbeteren.

Woensdag 27 mei jongstleden werd ik gebeld door een waarnemend schoolleider van een vrij grote basisschool ergens in Nederland. Zij was behoorlijk in zak en as want het einde van het schooljaar nadert met rasse schreden en ze was compleet het overzicht kwijt over alles wat nog voor de zomervakantie moet gebeuren. Ze vroeg me advies en al snel was de conclusie dat de hulpvraag te ingewikkeld was voor een telefonisch advies. We hebben een afspraak gemaakt voor woensdag 3 juni jongstleden.

Wat als je team nu totaal anders is dan voor Corona? Als je merkt dat het moeizaam gaat? Dat het lastig is om elkaar te zien en mensen zich oncomfortabel voelen? Dat er veel geklaagd wordt? Je zit als schoolleider met je handen in het haar. Je weet niet precies wat er nu aan de hand is en hoe je het tij weer kunt keren. In dit blog geef ik je de handvatten om dit wel voor elkaar te krijgen.

Teams waarin teamleden hun duistere schaduwkanten ‘mogen en durven laten zien’ presteren beter. Het heeft alles te maken met de mate waarin vertrouwen danwel wantrouwen de boventoon voert. Gebrek aan vertrouwen heeft heel gauw tot gevolg dat teamleden zich niet of onvoldoende overgeven aan een verhitte discussie of een meningsverschil in een teamoverleg. Er lijkt dan weinig ruimte te zijn voor constructief en gezond conflict op de werkvloer. Maar misschien moet je die ruimte gewoon eens ‘pakken’.

Voor de meesten van ons is de vraag: hoe krijg je een goed functionerend team? En als je er een hebt: Hoe hou je zo? Want een goed functionerend team heeft onderhoud nodig. Net als een goeie relatie.
De basis onder een goed functionerend team is vertrouwen. Wat kun jij als schoolleider doen om te werken aan dat vertrouwen binnen je team?
 

Merk je wel eens dat je team weerstand biedt? Dat er momenten zijn dat het lijkt of niets goed aankomt? Je krijgt je mensen niet gemotiveerd en de leraren zetten de hakken in het zand tegen veranderingen. Ze lijken sowieso wel tegen elke verandering; om gek van te worden!
Leidinggevenden ervaren weerstand van hun mensen als ze vooruit willen met hun team. En veel leidinggevenden  hebben vaak geen idee hoe ze effectief kunnen omgaan met deze weerstand.

Vaak kom ik de opmerking tegen dat jij als schoolleider wanneer je leiding geeft aan minimaal 5 mensen je niet de enige leider bent. Naast jou als formele leider is er vermoedelijk nog iemand die het informele aanzien van jouw leraren geniet. Deze informele leider kom jij als schoolleider op de meest vreemde momenten tegen. Hij* springt in als er iets aan de hand is, gaat regelmatig ongevraagd op jouw stoel zitten en voert je leraren aan in de strijd tegen een niet gewenste of misschien wel iedere verandering. Het is aan jou als schoolleider om de informele leider in jouw team te vinden en constructief met hem of haar samen te werken. Maar kan dat ook?